Περί Προσευχής
Όσιος Πορφύριος
Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Γερόντισσα Γαβριηλία
Να προσεύχεσαι χωρίς αγωνία, ήρεμα, με εμπιστοσύνη στην αγάπη και την πρόνοια του Θεού.
Η προσευχή κάνει θαύματα. Δεν πρέπει η μητέρα να αρκείται στο αισθητό χάδι στο παιδί της, αλλά να ασκείται στο πνευματικό χάδι της προσευχής.
Δεν πρέπει να πολεμάτε τα παιδιά σας, αλλά τον σατανά που πολεμά τα παιδιά σας. Να τους λέτε λίγα λόγια και να κάνετε πολλή προσευχή.
Κανείς να μη σας βλέπει, κανείς να μην καταλαβαίνει τις κινήσεις της λατρείας σας προς το θείον. Όλ' αυτά κρυφά, μυστικά, σαν τους ασκητές. Θυμάστε που σας έχω πει για τ' αηδονάκι; Μες στο δάσος κελαϊδάει. Στη σιγή. Να πει πως κάποιος τ' ακούει, πως κάποιος το επαινεί; Πόσο ωραίο κελάηδημα στην ερημιά! Έχετε δει πως φουσκώνει ο λάρυγγάς του; Έτσι γίνεται και μ' αυτόν που ερωτεύεται τον Χριστό. Άμα αγαπάει, «φουσκώνει ο λάρυγγας, παθαίνει, μαλλιάζει η γλώσσα». Πιάνει μια σπηλιά, ένα λαγκάδι και ζει το Θεό μυστικά, «στεναγμοίς αλαλήτοις».
Η θεία χάρις μας διδάσκει το δικό μας χρέος. Για να την προσελκύσουμε, θέλει αγάπη, λαχτάρα. Η χάρις του Θεού θέλει θείο έρωτα. Η αγάπη αρκεί, για να μας φέρει σε κατάλληλη «φόρμα» για προσευχή. Μόνος Του θα έλθει ο Χριστός και θα εγκύψει στην ψυχή μας, αρκεί να βρει ορισμένα πραγματάκια που να Τον ευχαριστούν. αγαθή προαίρεση, ταπείνωση και αγάπη. Χωρίς αυτά δεν μπορούμε να πούμε «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με»
Ο παραμικρός γογγυσμός κατά του πλησίον επηρεάζει την ψυχή σας και δεν μπορείτε να προσευχηθείτε.
Να ζητάμε να γίνει το θέλημα του Θεού. αυτό είναι το πιο συμφέρον, το πιο ασφαλές για μας και για όσους προσευχόμαστε. Ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα πλούσια. Όταν υπάρχει έστω και λίγος εγωισμός, δεν γίνεται τίποτα.
Να μην γίνεται η ευχή (το Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με) αγγαρεία. Η πίεση μπορεί να φέρει μια αντίδραση μέσα μας, να κάνει κακό. Έχουν αρρωστήσει πολλοί με την ευχή, γιατί την έκαναν με πίεση. Και γίνεται, βέβαια, κι όταν το κάνεις αγγαρεία, αλλά δεν είναι υγιές.
Δεν είναι ανάγκη να συγκεντρωθείτε ιδιαίτερα για να πείτε την ευχή. Δεν χρειάζεται καμιά προσπάθεια όταν έχεις θείο έρωτα. Όπου βρίσκεσθε, σε σκαμνί, σε καρέκλα, σε αυτοκίνητο, παντού, στον δρόμο, στο σχολείο, στο γραφείο, στη δουλειά μπορείτε να λέτε την ευχή, το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», απαλά, χωρίς πίεση, χωρίς σφίξιμο.
Σημασία στην προσευχή έχει όχι η χρονική διάρκεια αλλά η ένταση. Να προσεύχεσθε έστω και πέντε λεπτά, αλλά δοσμένα στο Θεό με αγάπη και λαχτάρα. Μπορεί ένας μια ολόκληρη νύχτα να προσεύχεται κι αυτή η προσευχή των πέντε λεπτών να είναι ανώτερη. Μυστήριο είναι αυτό βέβαια, αλλά έτσι είναι.
Ο άνθρωπος του Χριστού όλα τα κάνει προσευχή. Και τη δυσκολία και τη θλίψη, τις κάνει προσευχή. Ό,τι και να του τύχει αμέσως αρχίζει: «Κύριε Ιησού Χριστέ». Η προσευχή ωφελεί σε όλα, και στα πιο απλά. Για παράδειγμα, πάσχεις από αυπνία. να μη σκέπτεσαι τον ύπνο. Να σηκώνεσαι, να βγαίνεις έξω και να έρχεσαι πάλι μέσα στο δωμάτιο, να πέφτεις στο κρεβάτι σαν για πρώτη φορά, χωρίς να σκέπτεσαι αν θα κοιμηθείς ή όχι. Να συγκεντρώνεσαι, να λες τη δοξολογία και μετά τρεις φορές το «Κύριε Ιησού Χριστέ...» κι έτσι θα έρχεται ο ύπνος.
«Να κάνετε μετάνοιες, όταν προσεύχεσθε. 'Εστω και αν αυτό σας κουράζει. Η προσευχή που συνοδεύεται από εκούσια θυσία, γίνεται πιο ευάρεστη στο Θεό και πιο αποτελεσματική».
Ο Γέροντας συμβούλευε τα πνευματικά του τέκνα να προσεύχονται για τους άλλους, ακολουθώντας το δικό του παράδειγμα: «Ξέρετε, αισθάνομαι ότι με τις προσευχές μου σας βοηθώ πολύ». «'Οταν προσεύχεστε για κάποιον άνθρωπο που τον επηρεάζει ο διάβολος με τα αμαρτωλά πάθη, μην του το λέτε, γιατί θα το μάθει ο διάβολος και θα ξεσηκώσει αντίσταση στην ψυχή του και η προσευχή σας δεν θα φέρει κανένα αποτέλεσμα. Να προσεύχεστε γι' αυτόν μυστικά και η προσευχή θα τον βοηθάει».
Να προσεύχεσαι για να γίνεις καλύτερος.
Να παρακαλάς το Θεό να συγχωρήσει τις αμαρτίες σου. Κι ο Θεός, επειδή θα τον παρακαλάς πονεμένος και ταπεινωμένος, θα σου συγχωρήσει τις αμαρτίες σου και θα σε κάνει καλά και στο σώμα.
'Οταν προσεύχεσαι, να ξεχνάς την σωματική σου αρρώστια, να την αποδέχεσαι σαν κανόνα, σαν επιτίμιο, για την άφεση των αμαρτιών σου. Για τα παραπέρα μην ανησυχείς, άφησέ τα στο Θεό κι ο Θεός ξέρει τη δουλειά Του.
Το «ελέησόν με» (στην ευχή) πρέπει να λέγεται πιο ικετευτικά. Σαν ακριβώς να ζητούσαμε κάτι από κάποιον επίγειον άρχοντα κι όχι με σκληρότητα, γιατί κι ο Χριστός είναι πρόσωπο και δεν επιτρέπεται να του ζητάμε πράγματα με τρόπο μηχανικό. (παρ. με γλυκύτητα όπως ζητάμε κάτι από τον πατέρα μας) ... Δεν είναι σωστό στις εκκλησίες, οι προσευχές να γίνονται τροχάδην ούτε οι μοναχοί πρέπει να τρώνε τα λόγια της προσευχής.
Κάποτε δύο φίλοι πήγανε στον πατέρα Πορφύριο και τον ρωτήσανε αν ο ένας προσευχότανε σωστά, όταν έλεγε Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον ημάς. Ο άλλος είχε την εντύπωση ότι έπρεπε να λέει Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον με, γιατί, έλεγε, παρακάλεσε για τον εαυτό του κι αρκετό είναι. Ο γέρων είπε ότι ο ίδιος, όταν προσευχότανε, έλεγε αργά και ικετευτικά σαν να είχε μπροστά του το Χριστό, Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον με, αλλά ο νους του επήγαινε προς τον κόσμο όλο και ξεχωριστά προς την Εκκλησία.
«Ρίξτε το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα σας στη Προσευχή, γιατί αυτή μας κρατάει σε επαφή με το Θεό και η επαφή αυτή πρέπει να είναι συνεχής»
Ό,τι δε γίνεται ανθρωπίνως να το αναθέτουμε στο Θεό. Είναι εγωιστικό να επιμένουμε.
Όταν η νοικοκυρά λέει την ευχή, κάνοντας τις δουλειές του σπιτιού, όλα αγιάζονται. Και το φαγητό της και αυτοί που τρώνε το φαγητό της.
Ό Γέροντας έδωσε δώρο ένα κομποσχοίνι σε κάποιον προσκυνητή λέγοντας: Είναι το τηλέφωνο σου. Όταν είναι ανάγκη θα παίρνεις τηλέφωνο με αυτό!
«Γέροντα, πόσα κομποσχοίνια είναι καλά να κάνει κανείς;»
«Άλλος γεωργός από δέκα στρέμματα που σπέρνει βγάζει πέντε χιλιάδες κιλά σιτάρι και άλλος από πενήντα στρέμματα δεν βγάζει ούτε και το σπόρο που έριξε του μένει και η κούραση του χεριού από το αλέτρι...»
Για τη συγκέντρωση σου γενικά, και ιδίως στην προσευχή, καθώς και για την τόνωση της ψυχής σου, είναι απαραίτητη η μελέτη της Κ. Διαθήκης και τα βοηθητικά βιβλία των αγίων Πατέρων... Τα Συναξάρια πολύ βοηθούν, διότι βρίσκει κανείς σε αυτά ότι είδους βιταμίνες έχει ανάγκη η ψυχή του. Καλό είναι το συναξάρι της ημέρας.
Ο Γέροντας θυμάται τα παιδικά του χρόνια: Στο τραπέζι καθόμασταν όλοι μαζί. Κάναμε πρώτα προσευχή και υστέρα αρχίζαμε να τρώμε. Αν άρχιζε κανείς να τρώει, πριν ευλογηθεί το τραπέζι, λέγαμε: «αυτός πόρνευσε». Την έλλειψη εγκράτειας την θεωρούσαμε πορνεία. Είναι διάλυση της οικογενείας να έρχεται ο καθένας στο σπίτι, οποία ώρα θέλει, και να τρώει μόνος του χωρίς να υπάρχει λόγος.
«Η καρδιακή προσευχή βοηθάει όχι μόνο τους άλλους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μας, γιατί βοηθάει να έρθει η εσωτερική καλοσύνη. Όταν ερχόμαστε στην θέση του άλλου, έρχεται φυσιολογικά η αγάπη, ο πόνος, η ταπείνωση, η ευγνωμοσύνη μας στον Θεό με την συνεχή δοξολογία, και τότε η προσευχή για τον συνάνθρωπό μας γίνεται ευπρόσδεκτη από τον Θεό και τον βοηθάει»
«Όλη η βάση είναι η ποιότητα της προσευχής. Η προσευχή πρέπει να είναι καρδιακή, να γίνεται από πόνο. Για τον Θεό δεν μετράει τόσο η ποσότητα της προσευχής όσο η ποιότητα».
Όταν πονάει κανείς για την σημερινή κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο και προσεύχεται, τότε βοηθιούνται οι άνθρωποι, χωρίς να παραβιάζεται το αυτεξούσιο».
Να παρακαλούμε κατ' αρχάς η προσευχή μας να έχει ως αποτέλεσμα να έρθουν σε θεοσέβεια όσοι ζουν και όσοι θα ζήσουν. Εγώ στην προσευχή μου λέω «Παρατεινον το ελεος Σου τοις γινοσκουσι Σε» και προσθέτω «και τοις μη γινωσκουσι Σε». Ακόμα λέω «Κύριε, σωσον τους ασεβείς». (Βέβαια η Εκκλησία καλά κανόνισε να λέει «Κύριε, σωσον τους ευσεβείς...», γιατί μπορεί να βρίζουν οι ασεβείς, επειδή προσεύχονται γι' αυτούς).
Να προσεύχεσαι γενικά και να λες «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον τους πάσχοντας σωματικά και ψυχικά». Σ' αυτήν την ευχή περιλαμβάνονται και οι κεκοιμημένοι. Αν σου έρχεται στον νου ένα συγγενικό σου πρόσωπο, πες μια ευχή και γι' αυτό, «... ελέησον τον δούλον Σου τάδε», και πέρασε αμέσως στην γενική ευχή για όλον τον κόσμο, «... ελέησον τον κόσμον Σου άπαντα».
Πρέπει να προσευχόμαστε με πίστη για κάθε ζήτημα και να κάνουμε υπομονή, και ο Θεός θα μιλήσει. Γιατί, όταν ο άνθρωπος προσεύχεται με πίστη, υποχρεώνει τον Θεό κατά κάποιο τρόπο για την πίστη του αυτή να του εκπληρώσει το αίτημά του. Γι' αυτό, όταν ζητούμε κάτι από τον Θεό, να μη «διακρινώμεθα» και θα εισακουσθούμε. «Να έχετε πίστη χωρίς να διακριθείτε» (Ματθ. 21, 21), είπε ο Κύριος. Ο Θεός ξέρει να μας δώσει αυτό που ζητούμε, ώστε να μη βλαφτούμε πνευματικά.
Μερικές φορές ζητούμε κάτι από τον Θεό, αλλά δεν κάνουμε υπομονή και ανησυχούμε. Αν δεν είχαμε δυνατό Θεό, τότε να ανησυχούσαμε. Αλλά αφού έχουμε Θεό Παντοδύναμο και έχει πάρα πολλή αγάπη, τόση που μας τρέφει και με το Αίμα Του, δεν δικαιολογούμαστε να ανησυχούμε.
Ρίξτε το μεγαλύτερο βάρος του αγώνος σας στην προσευχή, γιατί αυτή θα σας κρατάει σε επαφή με το Θεό. Και η επαφή αυτή πρέπει να είναι συνεχής.
Η προσευχή είναι το οξυγόνο της ψυχής, είναι ανάγκη της ψυχής και δεν πρέπει να θεωρείται αγγαρεία.
Η προσευχή για να εισακουστεί από το Θεό, πρέπει να γίνεται με ταπείνωση, με βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας και να είναι καρδιακή. Εάν δεν είναι καρδιακή, δεν ωφελεί.
"Ο Θεός πάντοτε ακούει την προσευχή του ανθρώπου, που είναι πνευματικά ανεβασμένος. Η μελέτη της Αγίας Γραφής βοηθάει πολύ την προσευχή, γιατί θερμαίνει την ψυχή και την προετοιμάζει".
Αγαπώ με όλη μου την ψυχή κάποιον, θα πει προσεύχομαι γι' αυτόν. Όποιος έχει την εμπειρία αυτή είναι στον Παράδεισο.
Καλύτερα να κάνεις Προσευχή με το στόμα παρά να μην κάνεις καθόλου.
Θέλεις να προσευχηθείς; Ετοιμάσου να απαντήσεις μυστικά τον Κύριο.
Αν ποτέ νοιώσεις φόβο, κλείσε τ' αυτιά και λέγε την Ευχή.
Την ώρα της κρίσεως και του προβλήματος, μην ανοίξεις το στόμα σου. Μην πεις τίποτε γιατί θα το μετανιώσεις χίλιες φορές. Πες το στους Αγγέλους να το πάνε στα Πόδια του Κυρίου και ζήτησέ Του Άγγελον Ειρήνης για να ειρηνεύσεις.
Πρέπει κάθε μέρα να Του ζητάμε να μας σπάσει το Θέλημα και να το κάνει Δικό Του για να γίνουμε όπως Εκείνος θέλει.
Η αγάπη και η προσευχή μπορούνε να τραντάξουν τον κόσμο όλo.